Genel olarak,
Vatandaşlık bağı, hukuki bir bağ olup; vatandaşlığın kazanılması konusu, devletlerin münhasır yetkisinin bulunduğu egemenlik alanlarından biridir. Yani vatandaşlık bağının nasıl ve ne zaman kurulacağı; devletlerin egemenlik yetkilerini kullanarak hazırladıkları yasalarla düzenlenmektedir. Yetkili makam kararıyla vatandaşlığın kazanılması.
Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi madde 3/1;
“Her bir Devlet, kendi hukuku altında kimin vatandaşı olduğunu belirler.”
Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi ile uluslararası alanda da vatandaşlık bağının kurulmasında devletlerin münhasıran yetkili olduğu kabul edilmiştir. Bununla birlikte aynı sözleşmede vatandaşlığın kazanılması ile ilgili bazı temel ilkeler ve kurallar belirlenmiştir.
Türk hukukunda düzenlenen vatandaşlığın kazanılması yollarından biri, Türk vatandaşlığının yetkili makam kararıyla kazanılması olup; bu yazımızda Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması yollarından biri olan, yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığının kazanılması üzerinde duracağız.
Yetkili makam kararıyla vatandaşlığın kazanılması,
Yetkili makam kararıyla vatandaşlığın kazanılması,; Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması yollarından biridir. Yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığının kazanılması için kanunda öngörülen şartların yerine getirilmiş olması gerekmektedir. Yetkili makam kararıyla vatandaşlığın kazanılması için başvuracak yabancılarda aranan şartlar;
- Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olması,
- Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmesi,
- Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmesi,
- Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmaması,
- İyi ahlak sahibi olması,
- Yeteri kadar Türkçe konuşabilmesi,
- Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olması,
- Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamasıdır.
Kanunda belirtilen şartların tümünün var olması vatandaşlığın yetkili makam kararıyla kazanılması için yeterli mi?
Türk vatandaşlığının yetkili makam kararıyla kazanılması için bazı şartlar öngörülmüş olmakla birlikte; başvuruda bulunan yabancı, belirtilen şartların tümüne haiz olsa dahi Türk vatandaşlığını kazanamayabilir. Zira vatandaşlık konusu devletlerin münhasır yetkili olduğu konulardan olup, kimlerin vatandaşlık sahibi olacağı hususunda her devletin kendi takdir yetkisi vardır.
Ancak bu takdir yetkisi sınırsız bir takdir yetkisi olmayıp; vatandaşlık başvurusunu değerlendiren devletin, gerek devletlerin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler gerek devletlerin iç hukukunda yer alan idare hukuku mevzuatları doğrultusunda karar vermesi gerekmektedir. Aksi halde verilecek karar hukuka aykırı olacak olup, işlemin iptali için dava açılabilir.
Vatandaşlığın kazanılmasına veya başvurunun reddine karar verecek makam neresidir?
Yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığını kazanmak için başvuran yabancının kanunda öngörülen şartları taşıması halinde, kendisi adına bir vatandaşlık dosyası hazırlanarak bu dosya bakanlığa gönderilir. Türk vatandaşlığının kazanılmasına; veya başvurunun reddine karar verecek olan yetkili makam bakanlıktır.
Türk vatandaşlığının yetkili makam kararıyla kazanılması ne zaman hüküm ve sonuç doğurur?
Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin verilen kararlar, karar tarihi itibariyle hüküm ve sonuç doğurur.
Yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığını kazanan kişinin eşi veya çocuklarının vatandaşlık durumu,
Türk vatandaşlığını yetkili makam kararıyla kazanan kişinin eşinin vatandaşlık durumu bu karardan etkilenmez. Yani yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığını kazanan kişinin eşi bu sebeple Türk vatandaşlığını doğrudan kazanamaz.
Ancak kişinin varsa velayet hakkı kendisinde bulunan çocukları, diğer eşin muvafakatının bulunması halinde yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığını kazanan kişiyle birlikte vatandaşlığı kazanabilirler. Eşin muvafakat vermemesi halinde izlenecek yollar için iletişim sayfamızdan bize ulaşabilirsiniz.
Sonuç,
Yetkili makam kararıyla vatandaşlığın kazanılması, Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması yollarından biridir. Bu yolla vatandaşlığın kazanılması için öncelikle kanunda öngörülen başvuru şartlarının, başvurcu yabancıda bulunması gerekmektedir. Bununla birlikte kişi tüm şartları taşısa dahi vatandaşlık kazanma talebi reddedilebilecektir. Zira vatandaşlık konusu devletlerin münhasır yetkisinin bulunduğu bir konu olup her devlet; kime, nasıl ve ne zaman vatandaşlık vereceğini kendisi belirlemektedir. Ancak bu takdir hakkı da sınırsız bir takdir hakkı olmayıp, şartların var olması halinde vatandaşlığın kazanılması talebinin reddine karşı iptal davası açılabilmektedir.
AVUKAT OĞUZHAN GÜLŞEN