Genel olarak
Bir kimse vefat ettiğinde, vefat edenin malvarlığında hak sahibi olabilecek kişiler ‘’mirasçı’’ sıfatını alır. Mirasçılar, kanunumuzda yasal mirasçı ve atanmış mirasçı olmak üzere iki gruba ayrılır. Bu yazımızda yasal miras payı konusunu inceleyeceğiz.
Yasal miras payı nedir? Yasal mirasçılar kimlerdir?
Vefat eden kişinin geride kalan yasal mirasçıları aşağıdaki gibidir:
1- Altsoy (çocukları) ile evlatlık ve bunların çocukları
2- Ana ve baba
3- Büyük ana ve büyük baba
Yasal mirasçıların sahip olduğu miras payına ‘’yasal miras payı’’ denir.
Zümre sistemi nedir? Miras bırakanın mirası kime geçer?
Hukukumuzda, yukarıda sayılan kişilerin mirasçılığı bakımından ‘’zümre sistemi’’ geçerlidir. Zümre sisteminin anlamı şudur:
- 1. Derece Mirasçılar: Mirasbırakanın çocukları varsa; bu kişiler birinci derecede mirasçıdır. Miras, diğer zümreye (ana ve baba, büyük ana ve büyük baba) geçmez. Şayet; miras bırakandan önce ölen çocuklar varsa, çocukların yerini, halefiyet yoluyla kendi altsoy (çocukların çocuğu) alır.
- 2. Derece Mirasçılar: Mirasbırakanın çocuğu bulunmuyorsa, bu kez mirasbkırakanın ana ve babası mirasçı olur. Şayet; mirasbırakandan önce ölmüş olan ana ve baba varsa, bunların yerini, halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.
- 3. Derece Mirasçılar: Mirasbırakanın çocuğu, ana ve babası ile bunların altsoyu bulunmuyorsa, mirasçılar, büyük ana ve büyük baba mirasçı olur.
Çocuğun yasal miras payı nedir?
Mirasbırakanın birinci derece mirasçısı olan çocuklar, eşit olarak mirasçıdır. Örneğin bir mirasbırakanın geride, mirasçısı olarak üç çocuğu kaldığını varsayalım. Bu durumda çocuklardan her biri 1/3 oranında miras payı sahibi olur.
Evlatlık miras alabilir mi? Evlatlığın yasal miras payı nedir?
Evlâtlık ve evlatlığın altsoyu, evlât edinene kan hısımı gibi mirasçı olur. Bi diğer deyişle, evlat edinenin çocukları gibi mirasçı olur. Yasal miras payı da mirasbırakanın çocuğunun durumu gibi hesaplanır. Ancak evlâtlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder. Evlât edinen ve hısımları ise, evlâtlığa mirasçı olamamaktadır.
Evlilik dışı doğan çocuklar mirasçı olabilir mi?
Evlilik dışında doğan çocuk ile baba arasındaki soybağı, tanıma veya hâkim hükmüyle kurulmuşsa, bu çocuklar da, babaya mirasçı olur. Yasal miras payı da evlilik içinde doğan çocuklar gibidir.
Anne ve babanın yasal miras payı nedir?
Mirasbırakanın birinci derece mirasçısı olan ana ve baba da eşit olarak mirasçıdır. Örneğin bir miras bırakanın geride, mirasçısı olarak ana ve babasının kaldığını varsayalım. Bu durumda ana ve babadan her biri 1/2 oranında miras hakkı sahibi olur.
Eşin yasal miras payı nedir?
Miras hukukumuza üç dereceli‘’zümre sisteminin’’ hakim olduğunu, yazımızın üçüncü başlığında belirttik.
Sağ kalan eşin yasal miras payı da, birlikte bulunduğu zümreye göre, diğer bir deyişle kiminle beraber mirasçı olduğuna bakılarak belirlenir.
Sağ kalan eş 1. zümreyle birlikte mirasçı ise:
Bu durumda mirasçılar, mirasbırakanın çocukları ve eşi olur. Eşin bu durumdaki yasal miras payı 1/4’tür. Örneğin, mirasbırakandan geriye iki çocuğu ve eşi kalmış olsun.
1. zümre olan çocukla birlikte mirasçı olan sağ kalan eşin miras payı 1/4’tür. Mirasın kalan 3/4’lük kısmı da, her iki çocuğa eşit bir şekilde pay edilir. Bu durumda her bir çocuğun miras payı 3/8’er olur. ,
Sağ kalan eş 2. zümreyle birlikte mirasçı ise:
Bu durumda mirasçılar, mirasbırakanın ana ve babası ile eşi olur. Eşin bu durumdaki miras payı 1/2’dir. Örneğin, mirasbırakandan geriye ana ve babası ile eşi kalmış olsun.
2. zümre olan ana ve baba ile birlikte mirasçı olan sağ kalan eşin miras payı 1/2’dir. Mirasın kalan 1/2’lik kısmı da, ana ve babaya eşit bir şekilde pay edilir. Bu durumda ana ve babadan her birinin miras payı 1/4’er olur.
Sağ kalan eş 3. zümreyle birlikte mirasçı ise:
Bu durumda mirasçılar, mirasbırakanın büyük ana ve büyük babası ve onların çocukları ile eşi olur. Eşin bu durumdaki miras payı 3/4’tür. Örneğin, mirasbırakandan geriye büyük ana ve büyük babası ile eşi kalmış olsun.
Bu örnekte, mirasbırakanın ana ve babası mirasbırakandan önce vefat etmiş ve geriye yalnızca büyük ana, büyük babası ile eşi mirasçı olarak kalmıştır. 3. zümre olan büyük ana ve büyük baba ile birlikte mirasçı olan sağ kalan eşin miras payı 3/4’tür. Mirasın kalan 1/4’lük kısmı da, büyük ana ve büyük babaya eşit bir şekilde pay edilir. Bu durumda büyük ana ve büyük babadan her birinin miras payı 1/8’er olur.
Mirasbırakanın büyük ana ve büyük babaları ve onların çocukları da yoksa mirasın tamamı eşe kalacaktır.
Sonuç
Bu yazımızda, bir kişi vefat ettiğinde geriye kalan malvarlığında kimlerin hak sahibi olacağını, diğer bir ifadeyle mirasçılık sıfatlarını ve yasal miras payı konusunu inceledik.
TÜZEL&GÜLŞEN Hukuk ve Arabululuk Bürosu, miras hukuku konusunda hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti vermektedir. İletişime geçmek için tıklayınız.
Av. Uzm. Arb. Derya TÜZEL GÜLŞEN