Genel olarak,
Öğretim elemanları hakkında kanunda öngörülen disiplin cezaları; uyarma, kınama, aylıktan veya ücretten kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme, üniversite öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarmadır. Bu makalemizde, öğretim elemanları hakkında disiplin cezası verilmeden önce yürütülen disiplin soruşturması süreci ve öğretim elemanlarının savunma hakkını inceleyeceğiz.
Öğretim elemanı hakkında disiplin cezası verilmesini gerektiren fiilin öğrenilmesi üzerine yazılı olarak disiplin soruşturması başlatılmalıdır.
Öğretim elemanının disiplin cezası verilmesini gerektiren fiili işlediği öğrenildiğinde, disiplin amiri disiplin soruşturması başlatmalıdır. Bu disiplin soruşturması yazılı olmalıdır. Ancak; bir olaya ilişkin olarak, üst disiplin amiri soruşturma açmış veya açtırmışsa; alt disiplin amiri ayrıca soruşturma yapamaz veya yaptıramaz. Öğretim elemanı hakkında daha önce açılmış soruşturma mevcutsa, bunlar üst amirin açtığı/açtırdığı soruşturmayla birleşecektir.
Bilimsel araştırma ve yayın etiğine ilişkin fiillerde özel kural vardır.
Öğretim elemanının, bilimsel araştırma ve yayın etiğine ilişkin disiplin cezası verilmesini gerektiren fiilleri varsa; soruşturma başlatılmadan önce, bilimsel araştırma ve yayın etiği kurullarının inceleme yapması zorunludur.
Disiplin soruşturmacısı kimdir?
Disiplin amiri soruşturmayı kendisi yapabileceği gibi; soruşturmayı yapmak üzere birim içerisinden soruşturmacı veya komisyon görevlendirme hakkına da sahiptir. Zorunlu hallerdeyse, rektörlük aracılığıyla diğer birimlerden soruşturmacı talep eder.
Soruşturmacı; görev ve unvan olarak, soruşturulan öğretim elemanının görev ve unvanının üstünde veya onunla aynı düzeyde olmalıdır.
Fiil, ast ile üst tarafından birlikte işlenmişse; soruşturma usulü ve disiplin cezası verme yetkisini üstün görev ve unvanı belirler.
Soruşturulan öğretim elemanı;
- Disiplin cezası verilmesini gerektiren fiili işlediği sırada ve
- Disiplin soruşturmasının başladığı tarihte farklı görev veya unvanlara sahip olabilir.
Bu durumda disiplin soruşturması, üst görev veya unvanı dikkate alınarak yürütülür. Disiplin amiri ve uygulanacak diğer disiplin hükümleri, görev yapılan kurumun tabi olduğu mevzuata göre belirlenir.
Soruşturmacının yetkileri nelerdir?
Soruşturmacı, disiplin soruşturmasıyla ilgili bilgi ve belgeleri toplar. İfade alma, tanık dinleme yetkisine sahiptir. Bunlara ek olarak; bilirkişiye başvurma ve keşif yapma yetkisi de vardır. Ayrıca; inceleme yapma ve ilgili makamlarla yazışma yetkisi de vardır.
İlgili makamlar, soruşturmacının görevlendirme kapsamında talep ettiği bilgi ve belgeleri gecikmeden soruşturmacıya vermelidir.
Soruşturmacının görevleri nelerdir?
Soruşturmacı, yalnızca görevlendirildiği konuda soruşturma yürütür. Soruşturma devam ederken, disiplin soruşturmasına konu olabilecek başka fiiller ortaya çıkarsa; soruşturmacı, gecikmeden durumu disiplin amirine bildirmelidir.
Soruşturmanın gizliliği esastır.
Öğretim elemanları hakkındaki soruşturma gizli olarak yapılır ve bir tutanakla tespit edilir.
Soruşturma hangi sürede tamamlanmalıdır?
Soruşturmacı, görevlendirme yazısının kendisine tebliğinden itibaren 2 ay içinde soruşturmayı tamamlamalıdır. Soruşturma bu süre içinde tamamlanamazsa, soruşturmacı gerekçeli olarak ek süre ister. Disiplin amiri bu gerekçeyi değerlendirir ve zamanaşımı sürelerini dikkate alarak karar verir.
Fiili işleyen öğretim elemanının görevi emeklilik ya da başka nedenlerle sona ererse soruşturma başlatılabilir mi?
Fiili işleyen öğretim elemanının görevi, emeklilik veya başka nedenlerle sona ermiş olabilir. Bu durum, öğretim elemanı hakkında soruşturma açılmasına ve soruşturmanın devamına engel değildir. İlgili öğretim elemanı hakkında, soruşturma sonunda disiplin cezası verilirse, bu ceza özlük dosyasında saklanır.
Öğretim elemanına; aylıktan veya ücretten kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezası verilirse; cezalar, öğretim elemanının kamu görevine dönmesi veya bir vakıf yükseköğretim kurumunda göreve başlaması halinde uygulanacaktır.
Öğretim elemanı hakkında ceza soruşturması varsa süreç nasıl işler?
Öğretim elemanı hakkında, fiilinden ötürü ceza soruşturması veya kovuşturması süreci başlatılmış olabilir. Bu durum, aynı fiil nedeniyle disiplin soruşturması yapılmasına engel değildir. Ayrıca bu durum, disiplin cezası verilmesini ve bu cezanın yerine getirilmesini de engellemez. Şayet gerekiyorsa; ceza kovuşturması bekletici mesele yapılacaktır. Bu halde, disiplin soruşturmasına ilişkin zamanaşımı süreleri duracaktır.
Ek olarak; bir fiilin, başka kanunlarda da idari yaptırıma bağlanmış olması mümkündür. Böyle bir durum da; aynı fiille ilgili disiplin cezası verilmesine engel olmayacaktır.
Disiplin soruşturması sürecinde öğretim elemanının savunma hakkı vardır.
Öğretim elemanı hakkında disiplin cezası verilmesini gerektiren fiili öğrenildiğinde soruşturma süreci başlatılacağını ifade etmiştik. Bu süreçte ilgili öğretim elemanı soruşturulan konumundadır. Soruşturma sürecinde soruşturulanın savunma hakkı vardır. Savunma hakkı anayasal bir haktır ve savunma hakkı verilmeden uygulanan disiplin cezası hukuka aykırı olacaktır. Öğretim elemanının, hukuka aykırı disiplin cezasına karşı idari yargıda iptal davası açma hakkı vardır.
Savunma hakkına ilişkin temel ilkeleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Öğretim elemanına, savunma hakkı verilmeden disiplin cezası verilemez.
İddialar hakkında savunma imkânı tanınması, disiplin cezası verilebilmesinin ön şartıdır. Bu hak tanınmadan verilen disiplin cezası hukuka aykırı olacak ve iptal edilebilecektir.
Soruşturmacı, soruşturulan öğretim elemanına 7 günden az olmamak üzere süre verir. Bu süre içinde veya belirtilen tarihte geçerli bir mazeret olmadan savunma yapılmazsa, savunma hakkından vazgeçilmiş sayılır.
- Usulüne uygun bir savunmaya davet yazısı düzenlenmelidir.
Öğretim elemanına gönderilen savunmaya davet yazısı kanundaki usullere uygun olmalıdır. Bu yazıda; disiplin soruşturmasına konu olan fiil açıkça belirtilmelidir. Ayrıca; ilgili öğretim elemanına, savunmasını belirtilen sürede yapmadığı takdirde savunmasından vazgeçmiş sayılacağı bildirilmelidir.
- Disiplin cezası vermeye yetkili makamlar, öğretim elemanından ek savunma isteyebilir.
Öğretim elemanı hakkında soruşturma yapıldıktan sonra bir soruşturma raporu düzenlenir. Disiplin cezası vermeye yetkili makamların, öğretim elemanının tekrar savunmasının alınmasını gerekli görmesi mümkündür. Bu durumda, ilgili makam, isnat edilen fiil ve soruşturma raporunda önerilen disiplin cezasını da belirterek; yukarıdaki usullere uygun şekilde tekrar savunma ister.
Soruşturulan öğretim elemanının evrak inceleme, tanık dinletme, vekille temsil hakları var mıdır?
Öğretim elemanı hakkında üniversite öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarma cezası istenmişse; ilgili öğretim elemanı:
- Soruşturma evrakını inceleyebilir.
- Tanık dinletebilir.
- Disiplin kurulunda sözlü veya yazılı olarak kendisi veya vekili vasıtasıyla savunma yapabilir.
Sonuç,
Öğretim elemanları hakkında disiplin cezası uygulanmadan önce; ilgili öğretim elemanının usulüne uygun bir şekilde savunması alınmalı ve soruşturma süreci usulüne uygun işletilmelidir. Soruşturma evresinde usul ve yasaya aykırılıklar, öğretim elemanı hakkında verilen disiplin cezasının da hukuka aykırı olmasına yol açacaktır.
Öğretim elemanının; hakkında uygulanan hukuka aykırı disiplin cezasının iptali için idare mahkemesinde iptal davası açma hakkı vardır. İdari işlemin iptali davası konusunda detaylı bilgiye ulaşmak için tıklayınız.
TÜZEL&GÜLŞEN Hukuk Bürosu, İdare Hukuku alanında ve bu bağlamda öğretim elemanları hakkında yürütülen disiplin soruşturması sürecinde savunma hakkının etkin temsili noktasında, deneyimli ve etkin ekibiyle hukuki hizmet vermektedir.
AVUKAT DERYA TÜZEL
T. Ü. Z. E. L. G. Ü. L. Ş. E. N. H. U. K. U. K. Örneğin. Örneğin. Dolayısıyla. öğretim elemanları disiplin soruşturması. öğretim elemanları disiplin soruşturması