Genel olarak,
Öğretim elemanları hakkında uygulanacak disiplin cezaları sınırlı sayıdadır. Bunlar kanunda şu şekilde sayılmıştır: Uyarma, kınama, aylıktan veya ücretten kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme, üniversite öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarma. kınama disiplin cezası.
İlk makalemizde öğretim elemanları hakkında uygulanabilecek disiplin cezaları ile bu disiplin cezalarına karşı açılabilecek iptal davalarını inceledik. Bu makalemizdeyse; kınama disiplin cezasını detaylarıyla inceleyeceğiz.
Kınama disiplin cezası nedir?
Öğretim elemanına, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazıyla bildirilmesidir.
Öğretim elemanına hangi nedenlerle kınama disiplin cezası verilebilir?
Kınama cezasına yol açan fiil ve davranışlar şu şekildedir:
- Resmi olarak ders vermekle yükümlü bulunulan öğrencilere özel ders vermek.
- Üniversite veya bağlı birimlerin sınırları içinde herhangi bir yeri kurumun izni olmadan hizmetin amaçları dışında kullanmak veya kullandırmak.
- Yayınlarında hasta haklarına riayet etmemek.
- İnsanlarla ilgili biyomedikal araştırmalarda veya diğer klinik araştırmalarda ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranmak.
- İncelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan bilgileri eser sahibinin açık izni olmaksızın yayımlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak.
- Bilimsel bir çalışma kapsamında yapılan anket ve tutum araştırmalarında katılımcıların açık rızasını almadan ya da araştırma bir kurumda yapılacaksa ayrıca kurumun iznini almadan elde edilen verileri yayımlamak,
- Araştırma ve deneylerde, çalışmalara başlamadan önce alınması gereken izinleri yetkili birimlerden yazılı olarak almamak,
- Araştırma ve deneylerde mevzuatın veya Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin ilgili araştırma ve deneylere dair hükümlerine aykırı çalışmalarda bulunmak,
- Araştırmacılar veya yetkililerce, yapılan bilimsel araştırma ile ilgili olarak muhtemel zararlı uygulamalar konusunda ilgilileri bilgilendirme ve uyarma yükümlülüğüne uymamak.
- İçeriği itibarıyla şiddet veya nefret amaçlı bildiri, afiş, pankart, bant ve benzerlerini basmak, çoğaltmak, dağıtmak veya bunları teşhir etmek yahut kurumların herhangi bir yerine asmak.
- Yükseköğretim kurumları içinde siyasi parti faaliyetinde bulunmak veya siyasi parti propagandası yapmak.
- Görevin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, kusurlu davranmak.
- Mevzuatta öngörülen bildirim yükümlülüğünü yerine getirmemek.
- Görevi sırasında amirine sözle saygısızlık etmek,
- Görevle ilgili resmi araç, gereç ve benzeri eşyayı özel işlerinde kullanmak, kaybetmek veya kusurlu davranışlarıyla bunlara zarar vermek,
- Taşıdığı sıfatın gerektirdiği özen yükümlülüğüne aykırı, genel ahlak ve edep dışı tutum ve davranışlarda bulunmak,
- Görevi gereği katılmakla yükümlü olduğu kurul ve toplantılara izinsiz veya özürsüz olarak bir yıl içinde birden fazla katılmamak.
Kınama cezasında zamanaşımı süresi nedir?
Soruşturma zamanaşımı:
Disiplin cezası verilmesini gerektiren fiil ve hallerin işlendiğinin öğrenildiği tarihten itibaren 1 ay içinde disiplin soruşturmasına başlanmadığı takdirde disiplin soruşturması açılamaz.
Ceza zamanaşımı:
Disiplin cezası verilmesini gerektiren fiillerin işlendiği tarihten itibaren 2 yıl geçmişse disiplin cezası verilemeyecektir. Ancak önemle belirtmek gerekir ki; bilimsel bir eser, akademik atama ve terfilerde kullanma ya da kısmen/tamamen yeniden yayıma konu olmuşsa; 2 yıllık zamanaşımı süresi yeniden işlemeye başlar.
Disiplin cezası yargı kararıyla iptal edilmişse idarenin, yeniden disiplin cezası verme yetkisi var mıdır?
Önemle belirtmek gerekir ki, idare mahkemesinin disiplin cezasını iptal etmesinin ardından, ceza, hukuk düzeninden kalkmış olur. Ancak şunu vurgulamakta yarar var ki; cezayı vermeye yetkili idare, iptal kararının gerekçesini dikkate alarak yeniden disiplin cezası verme yetkisine sahiptir.
Disiplin cezasının iptali kararının idareye ulaştığı tarihte:
- Ceza zamanaşımı süresi dolmamışsa; idarenin, kalan disiplin ceza zamanaşımı süresi içinde disiplin cezası verme yetkisi vardır.
- Zamanaşımı süresi dolmuş veya sürenin dolmasına 3 aydan daha az süre kalmışsa, idarenin; en geç 3 ay içinde karar gerekçesini dikkate alarak yeniden disiplin cezası verme yetkisi vardır.
Kınama cezasını vermeye yetkili kişi kimdir?
Bu cezayı verme yetkisi, sıralı disiplin amirlerine aittir.
Ancak; rektörler ve bağımsız vakıf meslek yüksekokulu müdürleri hakkında Yükseköğretim Kurulu Başkanı bu cezayı verebilecektir.
Disiplin cezası verme yetkisi, devredilemez. Bu yetki kuralına uygun davranılmaması; disiplin cezasının yetki unsurunu sakatlar ve idari işlemin iptaline yol açar.
Öğretim elemanı, dava açmadan önce kınama disiplin cezasına itiraz hakkına sahiptir.
Disiplin cezası bir idari işlem olup, bu işleme karşı dava açmadan önce itiraz yoluna başvurmak mümkündür. Ancak bu itiraz zorunlu değildir, isteğe bağlıdır.
- Hakkında kınama disiplin cezası verilen öğretim elemanı, görevli olduğu birimin disiplin kuruluna itiraz hakkına sahiptir.
- Ancak şayet kınama cezası rektör tarafından verilmişse, itiraz üniversite disiplin kuruluna yapılacaktır.
- Rektörler ve bağımsız vakıf meslek yüksekokulu müdürleri itirazı, Yüksek Disiplin Kuruluna yapar.
Önemle vurgulamakta fayda var ki; kınama cezasını veren disiplin amiri, disiplin kurullarına katılamayacaktır. Böyle bir durumda ilgili disiplin kuruluna, üyelerden en yüksek unvanlı öğretim üyesi; en yüksek unvanlı öğretim üyesi birden fazlaysa en kıdemli üye; öğretim üyesi yoksa en kıdemli öğretim görevlisi başkanlık edecektir.
Dava açmadan önce itiraz edilirse, itiraz süresi nedir?
Şayet itiraz yolu seçilmişse; öğretim elemanı, cezanın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 7 gün içinde cezaya itiraz etmelidir.
İdarenin itirazı inceleme ve değerlendirme süresi nedir?
Öğretim elemanının itirazı üzerine ilgili idare, itiraz tarihinden itibaren 30 gün içinde karar verecektir. Şayet itiraz kabul edilirse, ceza tüm sonuçlarıyla ortadan kalkar. Ancak ilgili disiplin amiri veya disiplin kurulu; itirazın kabulü kararındaki gerekçeye uygun olarak, en geç 3 ay içinde yeni bir işlem yapma yetkisine sahiptir.
İtirazın reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde iptal davası açılabilir.
Öğretim elemanının kınama disiplin cezasına itirazı üzerine idare, itirazı açık bir şekilde reddedebilir. İdare 30 günlük sürede itiraza cevap vermezse; itirazı zımnen reddetmiş olur. Öğretim elemanı, zımni ret tarihinden itibaren 60 günlük dava açma süresinde, iptal davası açma hakkına sahiptir. İdari işlemin iptali davası konusundaki makalemize ulaşmak için tıklayınız.
Kınama isiplin cezasının etki ve sonuçlarını doğurmaması için dava, yürütmenin durdurulması talepli açılmalıdır.
Disiplin cezasına karşı dava açılması, kendiliğinden işlemin etki ve sonuçlarını doğurmasını engellemez. Bunun için kınama cezasının iptali davası açarken ayrıca yürütmenin durdurulması talep edilmelidir.
Kınama cezasının özlük dosyasından silinmesini talep etmek mümkün müdür?
Öğretim elemanının, kınama cezasının uygulanmasından itibaren 5 yıl sonra atamaya yetkili amire başvurarak; verilen cezaların özlük dosyasından silinmesini talep etme hakkı vardır. Öğretim elemanının bu talebi, bu süreler içerisindeki davranışları, isteğini haklı kılacak nitelikte görülürse, yerine getirilir.
Sonuç
Öğretim elemanları hakkında uygulanan kınama disiplin cezası bir idari işlemdir. Hakkında kınama cezası uygulanan öğretim elemanının, idari işlemin iptali için dava açma hakkı vardır.
TÜZEL&GÜLŞEN Hukuk Bürosu, İdare Hukuku alanında ve bu bağlamda öğretim elemanlarına verilen disiplin cezası konusunda deneyimli ve etkin ekibiyle hukuki hizmet vermektedir.
AVUKAT DERYA TÜZEL