Genel olarak,
Öğretim elemanları hakkında uygulanacak disiplin cezaları sınırlı sayıdadır. Bunlar kanunda şu şekilde belirtilmiştir: Uyarma, kınama, aylıktan veya ücretten kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası veya birden fazla ücretten kesme, üniversite öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarma.
İlk makalemizde öğretim elemanları hakkında uygulanabilecek disiplin cezaları ile bu disiplin cezalarına karşı açılabilecek iptal davalarını inceledik. Bu makalemizdeyse; kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme disiplin cezasını detaylarıyla inceleyeceğiz.
Kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme disiplin cezası nedir?
Devlet yükseköğretim kurumlarında görev yapan aylıklı öğretim elemanlarının bulundukları kademedeki ilerlemelerinin; fiilin ağırlık derecesine göre 1 ila 3 yıl arasında durdurulmasıdır.
Vakıf yükseköğretim kurumları öğretim elemanlarının fiilinin ağırlık derecesine göre 3 ila 6 ay süreyle brüt ücretinden 1/30 ila 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır.
Öğretim elemanına hangi nedenlerle kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme disiplin cezası verilebilir?
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası veya birden fazla; ücretten kesme cezasına yol açan fiil ve davranışlar şu şekildedir:
- Hizmet içinde resmi bir belgeyi tahrif etmek, yok etmek, gizlemek; veya sahte olarak düzenlemek, sahte belgeyi bilerek kullanmak, kullandırmak,
- Görevi sebebiyle veya görevi sırasında doğrudan veya dolaylı olarak her ne ad altında olursa olsun menfaat sağlamak, iş sahiplerinden veya öğrencilerden borç para istemek veya almak,
- Kamu hizmetlerinin yürütülmesini engellemek, boykot ve işgal eyleminde bulunmak.
- Ders, seminer, konferans, laboratuvar, grafik çalışma ve sınav gibi öğretim çalışmalarının yapılmasına engel olmak; görevlileri, öğrencileri eğitim-öğretim alanı dışına çıkartmak; görev yapılmasına engel olmak; öğrencileri bu tür davranışlara teşvik etmek veya zorlamak ya da bu maksatla yapılacak hareketlere iştirak etmek,
- Basın-yayın veya bilişim sistemlerini kullanarak amiri, iş arkadaşları, personeli, hizmetten yararlananlar; veya öğrencileri hakkında gerçeğe aykırı açıklamada veya haksız isnatta bulunmak veya rızaları olmaksızın özel hayatlarıyla ilgili açıklama yapmak,
- İnsanlarla ilgili biyomedikal araştırmalarda ve diğer klinik araştırmalarda; ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranmak suretiyle kişilere zarar vermek,
- Bilimsel araştırmalarda gerçekte var olmayan veya tahrif edilmiş verileri kullanmak, araştırma kayıtları; veya elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan cihaz; veya materyalleri kullanılmış gibi göstermek, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek,
- Görevin yerine getirilmesinde dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din; ve mezhep ayrımı yapmak, görevin gereklerine aykırı davranmak suretiyle kişilerin yarar veya zararını hedef tutan davranışlarda bulunmak,
- Mükerrer yayınlarını akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
- Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkollü içki içmek.
- Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek,
- İlgili kanunların tanıdığı istisnalar dışında ticaret yapmak, yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak,
- Görevi gereği öğrendiği ve gizli kalması gereken bilgi ve belgeleri açıklamak,
- Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya hizmetten yararlananlara hakarette bulunmak veya bunları tehdit etmek
Kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezasında zamanaşımı süresi nedir?
Soruşturma zamanaşımı:
Disiplin cezası verilmesini gerektiren fiil ve hallerin işlendiğinin öğrenildiği; tarihten itibaren 1 ay içinde disiplin soruşturmasına başlanmadığı takdirde disiplin soruşturması açılamaz.
Ceza zamanaşımı:
Disiplin cezası verilmesini gerektiren fiillerin işlendiği tarihten itibaren 2 yıl geçmişse disiplin cezası verilemeyecektir. Ancak önemle belirtmek gerekir ki; bilimsel bir eser, akademik atama/terfilerde kullanma ya da kısmen/tamamen yeniden yayıma konu olmuşsa; 2 yıllık zamanaşımı süresi yeniden işlemeye başlar.
Disiplin cezası yargı kararıyla iptal edilmişse idarenin, yeniden disiplin cezası verme yetkisi var mıdır?
Önemle belirtmek gerekir ki, idare mahkemesinin disiplin cezasını iptal etmesinin ardından, ceza, hukuk düzeninden kalkmış olur. Ancak şunu vurgulamakta yarar var ki; cezayı vermeye yetkili idare, iptal kararının gerekçesini dikkate alarak yeniden disiplin cezası verme yetkisine sahiptir.
Disiplin cezasının iptali kararının idareye ulaştığı tarihte:
- Ceza zamanaşımı süresi dolmamışsa; idarenin, kalan disiplin ceza zamanaşımı süresi içinde disiplin cezası verme yetkisi vardır.
- Zamanaşımı süresi dolmuş veya sürenin dolmasına 3 aydan daha az süre kalmışsa, idarenin; en geç 3 ay içinde karar gerekçesini dikkate alarak yeniden disiplin cezası verme yetkisi vardır.
Kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezasını vermeye yetkili kişi kimdir?
Bu cezayı verme yetkisi, kişinin görevli olduğu birimdeki disiplin kuruluna aittir. Bağlı olunan birimin disiplin kurulu da üniversiteye bağlı bu birimin yönetim kuruludur.
Ancak; rektörler hakkında kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezasını Yüksek Disiplin Kurulu verir. Yüksek Disiplin Kurulu Yükseköğretim Genel Kuruludur.
Disiplin cezası verme yetkisi, devredilemez. Bu yetki kuralına uygun davranılmaması; disiplin cezasının yetki unsurunu sakatlar ve idari işlemin iptaline yol açar.
Öğretim elemanı dava açmadan önce, kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme disiplin cezasına itiraz hakkına sahiptir.
Disiplin cezası bir idari işlem olup, bu işleme karşı dava açmadan önce itiraz yoluna başvurmak mümkündür. Ancak bu itiraz zorunlu değildir, isteğe bağlıdır.
- Hakkında kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme disiplin cezası verilen öğretim elemanı; görevli olduğu üniversite disiplin kuruluna itiraz hakkına sahiptir.
- Yükseköğretim üst kuruluşlarında görev yapan personel itirazı, Yüksek Disiplin Kuruluna yapar.
Dava açmadan önce itiraz edilirse, itiraz süresi nedir?
Şayet itiraz yolu seçilmişse; öğretim elemanı, cezanın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 7 gün içinde cezaya itiraz etmelidir.
İdarenin itirazı inceleme ve değerlendirme süresi nedir?
Öğretim elemanının itirazı üzerine ilgili idare, itiraz tarihinden itibaren 60 gün içinde karar verecektir. Şayet itiraz kabul edilirse, ceza tüm sonuçlarıyla ortadan kalkar. Ancak ilgili disiplin amiri veya disiplin kurulu; itirazın kabulü kararındaki gerekçeye uygun olarak, en geç 3 ay içinde yeni bir işlem yapma yetkisine sahiptir.
İtirazın reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde iptal davası açılabilir.
Öğretim elemanının kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme disiplin cezasına itirazı üzerine idare; itirazı açık bir şekilde reddedebilir. İdare 60 günlük sürede itiraza cevap vermezse; itirazı zımnen reddetmiş olur. Öğretim elemanı; itirazın reddi veya zımnen reddi tarihinden itibaren 60 gün içinde iptal davası açma hakkına sahiptir. İdari işlemin iptali davası konusundaki makalemize ulaşmak için tıklayınız.
Disiplin cezasının etki ve sonuçlarını doğurmaması için dava, yürütmenin durdurulması talepli açılmalıdır.
Disiplin cezasına karşı dava açılması, kendiliğinden işlemin etki ve sonuçlarını doğurmasını engellemez. Bunun için kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezasının iptali davası açarken; ayrıca yürütmenin durdurulması talep edilmelidir.
Kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezasının özlük dosyasından silinmesini talep etmek mümkün müdür?
Öğretim elemanının, kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezasının uygulanmasından itibaren 10 yıl sonra atamaya yetkili amire başvurarak; verilen cezaların özlük dosyasından silinmesi talep etme hakkı vardır. Öğretim elemanının bu talebi, bu süreler içerisindeki davranışları, isteğini haklı kılacak nitelikte görülürse, yerine getirilir.
Sonuç
Öğretim elemanları hakkında uygulanan kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme disiplin cezası bir idari işlemdir. Hakkında kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme disiplin cezası uygulanan öğretim elemanının, idari işlemin iptali için dava açma hakkı vardır.
TÜZEL&GÜLŞEN Hukuk Bürosu, İdare Hukuku alanında ve bu bağlamda öğretim elemanlarına verilen disiplin cezası konusunda deneyimli ve etkin ekibiyle hukuki hizmet vermektedir.
AVUKAT DERYA TÜZEL
T. Ü. Z. E. L. G. Ü. L. Ş. E. N.