KOVUŞTURMA EVRESİNDE SANIK HAKKINDA YAKALAMA EMRİ VERİLMESİ

Genel olarak

Yakalama, kişinin hak ve özgürlüklerini kısıtlayan bir eylemdir. Anayasa’da belirtildiği üzere kişilerin hak ve özgürlükleri; yalnızca Anayasa’da belirtilen sebeplerle ve ancak kanunla sınırlanabilir. Dolayısıyla yakalama eylemi de ancak kanunlara uygun olarak gerçekleştirilebilecektir. Kanunlara uygun olarak yakalama yapılması yollarından biri de; yakalama emri üzerine kişinin yakalanmasıdır. Bu yazımızda kovuşturma evresinde sanık hakkında yakalama emri verilmesi konusu üzerinde duracağız.

Kovuşturma evresinde sanık hakkında yakalama emri

Anayasa ve kanunlara uygun olarak yapılan yakalama işleminin gerekçelerinden biri de kovuşturma evresinde sanık hakkında yakalama emri verilmesidir. Kovuşturma evresinde sanık hakkında yakalama emri verilmesi belirli şartların gerçekleşmesine bağlanmıştır. Hakim veya mahkeme şartları gerçekleşmeden sanık hakkında doğrudan yakalama emri veremez. Aksi takdirde verilen yakalama emri anayasa ve yasalara aykırılık oluşturacaktır.

Kovuşturma evresinde sanık hakkında yakalama emri verilmesi için gerçekleşmesi gereken ön şart; sanığın kaçak olduğuna karar verilmesidir. Kaçak olduğuna karar verilmeyen sanık hakkında verilen yakalama emri usul ve yasalara aykırıdır.

Sanığın kaçak olduğuna karar verilmesi

Kovuşturma evresinde sanık hakkında yakalama emri verilmesi için öncelikle sanığın kaçak olduğuna karar verilmelidir. Kaçaklık, ceza yargılamasında yer alan statülerden biridir. Sanığın kaçak olduğuna karar verilmesi için öncelikle bazı şartların yerine getirilmesi gerekmektedir.

Sanığın kaçak olduğuna karar verilmesi için;

a. Sanık hakkında kanunda belirtilen suçlardan dolayı kovuşturma başlatılmalı

Sanığın kaçak olduğuna karar verilebilmesinin ilk şartı; kanunda belirtilen suçlardan dolayı hakkında kovuşturma başlatılmış olmasıdır.

b. Sanık, usulüne uygun olarak tebliğ edilen çağrıya uymamış olmalı

Sanık hakkında kovuşturma başlatıldıktan sonra sıra, sanığın mahkemeye çağrılması aşamasına gelir. Mahkeme, hakkında kovuşturma başlatılan sanığı usulüne uygun olarak tebliğ edilmiş çağrı ile çağırır. Sanığa yapılan çağrıda; çağrıya uymayarak gelmemesi halinde zorla getirilmesine karar verileceği ihtar edilir. Sanığın kaçak olduğuna karar verilmesi için, sanığın; usulüne uygun olarak yapılmış çağrıya uymaması gerekmektedir.

c. Sanık hakkında verilen zorla getirilme kararı sonuçsuz kalmalı

Hakim veya mahkeme, usülüne uygun olarak tebliğ edilen çağrıya uymayan sanık hakkında, zorla getirilme kararı verir. Sanığın kaçak olduğuna karar verilebilmesi için zorla getirilme kararının da sonuçsuz kalması gerekmektedir. Hakkında zorla getirilme kararı verilen ve bu karar doğrultusunda mahkemede hazır edilen sanığın kaçak olduğuna karar verilemez.

d. Sanığa yapılan çağrı, bir gazete ile ilan edilerek sanığın bilinen konutunun kapısına asılmalı

Son olarak, sırasıyla yapılan tüm işlemlerin sonuçsuz kalması halinde; sanığa yapılan çağrı, mahkeme tarafından bir gazetede ilan edilir. Yapılacak ilanda, sanığın 15 gün içerisinde çağrıya uyması gerektiği ve çağrıya uymaması halinde bunun sonuçları belirtilir. Çağrı ilanı yapılan gazetenin bir örneği, sanığın bilinen konutunun kapısına asılır. Hakim veya mahkeme, tüm bu işlemlerin yerine getirildiğinin bir tutanak ile saptanmasından itibaren 15 gün içinde başvurmayan sanığın kaçak olduğuna karar verir.

Kaçak sanık hakkında yakalama emri verilmesi

Uygulamada sıklıkla karşılaşılan yanlışlardan biri; çağrı üzerine gelmeyen sanık hakkında doğrudan yakalama emri verilmesidir. Kovuşturma evresinden sanığın kaçak olduğuna karar verilmeden hakkında yakalanması için emri verilmesi usul ve yasalara aykırıdır.

Yukarıda belirttiğimiz şartların gerçekleşmesi ile sanığın kaçak olduğuna karar verilmesinin ardından; re’sen veya Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hakim veya mahkeme tarafından sanık hakkında yakalama emri verilir.

Yazımızın başında da belirttiğimiz üzere; yakalama, kişi hak ve özgürlüklerini sınırlayan bir eylemdir ve Anayasamız hak ve özgürlüklerin ancak kanunla sınırlanabileceğini düzenlemiştir. Kanunlara aykırı şekilde verilen yakalama emriyle yakalanan sanık hak ihlaline uğramakta olup; verilen yakalama emrine karşı itiraz yoluna başvurarak usul ve yasalara aykırı yakalama emri kaldırılabilecektir.

Kanunlara aykırı yakalama emri verilmesi halinde tazminat isteme hakkı

Ceza Muhakemeleri Kanunu’nda yer alan tazminat istemine ilişkin düzenlemede; kovuşturma sırasında, kanunlarda belirtilen koşullar dışında yakalanan kişilerin maddi ve manevi her türlü zararlarını devletten isteyebilecekleri düzenlenmiştir.

Dolayısıyla kovuşturma evresinde; sanığın kaçak olduğuna karar verilmeden kanunlara aykırı olarak doğrudan yakalanması için emir verilen ve bu emir doğrultusunda yakalaması gerçekleşen sanık, uğradığı maddi ve manevi zararları devletten isteyebilecektir.

Sonuç

Yakalama, kişi hak ve hürriyetlerini sınırlayan bir eylemdir ve Anayasa’da belirtildiği üzere; kişi hak ve özgürlükleri ancak kanunla sınırlanabilir. Dolayısıyla sanık hakkında verilecek yakalama emrinin kanunlara uygun olması gerekmektedir. Kovuşturma esnasında sanığın yakalanmasına karar verilmesi için öncelikle sanığın kaçak olduğuna karar verilmesi gerekmektedir.

Sanık hakkında verilen yakalama emrinin; şartları gerçekleşmeden ve kanuna aykırı olarak verildiğine uygulamada sıklıkla rastlanmaktadır. Bu durumlarda kişinin mağduriyet yaşamaması için; yasalara aykırı olarak verilen yakalama emrine süresi içerisinde itiraz etmesi gerekmektedir. Ayrıca sanık, kanunlara aykırı olarak verilen yakalama emriyle yakalanmışsa; ortaya çıkacak maddi ve manevi zararlarını devletten isteyebilecektir.

Tüzel&Gülşen Hukuk Bürosu olarak Ceza Hukuku alanında deneyimli avukatlarımızla dava ve hukuki danışmanlık hizmetleri vermekteyiz.

AVUKAT OĞUZHAN GÜLŞEN

Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak.