A. ŞİKAYET HAKKI
Şikayet hakkı, bir suçun mağduru olmuş veya suçtan zarar görmüş olan kişinin, suçun savcılık tarafından soruşturulması veya mahkemeler tarafından kovuşturulması için ilgili mercilere başvuru hakkıdır. Bu hak suçun mağduruna veya suçtan zarar gören kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olup başkaları tarafından kullanılamaz. Şikayetten vazgeçme, şikayet hakkının kullanılmasından sonra söz konusu olacaktır.
1. Şikayet Hakkı Nerede Kullanılır
Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun İhbar ve Şikayet başlıklı 158. Maddesi, şikayet hakkına sahip olan suçtan zarar gören veya suçun mağduru olan kişinin şikayet hakkını hangi makamlara yöneltilerek kullanılabileceğini düzenlemiştir. CMK madde 158;
“Suça ilişkin ihbar veya şikâyet, Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir.
Valilik veya kaymakamlığa ya da mahkemeye yapılan ihbar veya şikâyet, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.
Yurt dışında işlenip ülkede takibi gereken suçlar hakkında Türkiye’nin elçilik ve konsolosluklarına da ihbar veya şikâyette bulunulabilir.
Bir kamu görevinin yürütülmesiyle bağlantılı olarak işlendiği iddia edilen bir suç nedeniyle, ilgili kurum ve kuruluş idaresine yapılan ihbar veya şikâyet, gecikmeksizin ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.”
Diyerek, şikayet hakkını kullanmak isteyen bir suçun mağduru veya suçtan zarar gören olan kişinin başvurabileceği makamları düzenlemiştir. Şikayet hakkı kullanılırken uyulması gereken herhangi bir şekil olmayıp, şikayetin yazılı veya sözlü şekilde olabileceği yine CMK’nun 158. Maddesinin devamında düzenlenmiştir. CMK madde 158/5;
“İhbar veya şikâyet yazılı veya tutanağa geçirilmek üzere sözlü olarak yapılabilir.”
2. Şikayet Hakkının Kullanılmasında Zamanaşımı
Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen bazı suçların soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı iken bazı suçlarda ise bunun soruşturma ve kovuşturma başlatılabilmesi için şikayet aranmamaktadır. Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlarda şikayet hakkı, bir suçun mağduruna veya suçtan zarar görene ait olan, kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olsa da süresiz bir hak olmayıp, hakkın kullanılması zamanaşımı süresine tabiidir. Türk Ceza Kanunu’nun 73. Maddesi soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suçlarda zamanaşımı süresini ve sürenin ne zaman başlayacağını düzenlemiştir. TCK madde 73;
“Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.
Zamanaşımı süresini geçmemek koşuluyla bu süre, şikayet hakkı olan kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar.”
Diyerek, şikayet hakkının altı aylık zamanaşımı süresine tabii olduğunu ve zamanaşımı süresinin başlangıcının şikayet hakkı olan kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlayacağını belirtmiştir. Belirtilen zamanaşımı süresinin geçmesi halinde suçun mağduru veya suçtan zarar gören olan kişinin şikayet hakkı sona erecektir. Ancak şikayet hakkına sahip olanlar birden fazla ise içlerinden birinin zamanaşımı süresini geçirerek şikayet hakkını kaybetmiş olması şikayet hakkına sahip diğer mağdur veya zarar görenleri etkilemeyecektir. Bu durum TCK madde 73/3’te;
“Şikayet hakkı olan birkaç kişiden birisi altı aylık süreyi geçirirse bundan dolayı diğerlerinin hakları düşmez.”
Denilerek, belirtilmiştir.
B. ŞİKAYETTEN VAZGEÇMENİN SONUÇLARI
1. Şikayetten Vazgeçme
Şikayetten. vazgeçme, şikayet etme hakkını kullanan bir suçun mağduru veya suçtan zarar gören kişinin soruşturma aşamasında ve kararın kesinleşmesine kadar olan kovuşturmanın her aşamasında şikayetini geri çekmesidir. Şikayetten vazgeçme hakkı da şikayet hakkında olduğu gibi kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olup herhangi bir zamanaşımı süresine tabii değildir ancak bu hak, kararın kesinleşmesine kadar kullanılabilmekte olup kararın kesinleşmesinde sonra kullanılamamaktadır. Bu durum Türk Ceza Kanunu’nun 73/4. Maddesinde;
“…hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz.”
Şeklinde düzenlenmiştir.
2. Şikayetten Vazgeçmenin Soruşturmaya. ve Kovuşturmaya Etkisi
Şikayetten vazgeçme hakkının kullanılması ile soruşturma aşamasında ise soruşturma sona erer, kovuşturma aşamasında ise şikayetten vazgeçme hakkının kullanılması davayı düşürür. Soruşturmanın her aşamasında bu hak kullanılabilirken yukarıda belirttiğimiz üzere kovuşturma aşamasında şikayetten vazgeçme hakkı hükmün kesinleşmesine kadar kullanılabilecektir. TCK madde 73/4 gereği hükmün kesinleşmesinden sonra kullanılan şikayetten vazgeçme hakkı cezanın infazına engel olmayacaktır.
Kovuşturma aşamasında şikayetten vazgeçmenin davayı düşüreceği Türk Ceza Kanunu’nun yine 73. Maddesinde düzenlenmiştir. TCK madde 73/4;
“Kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı olmadıkça suçtan zarar gören kişinin vazgeçmesi davayı düşürür…”
3. Birden Çok Sanık Bulunan. Hallerde Şikayetten Vazgeçmenin Diğer Sanıklar Üzerindeki Etkisi
Suçun iştirak halinde işlenmesi durumunda birden çok sanıktan biri veya birkaçı hakkında şikayetten vazgeçen suçtan zarar görenin veya suçun mağdurunun vazgeçme hakkını kullanmasının sonuçları bütün sanıkları etkiler. Türk Ceza Kanunu’nun 73/5. Maddesi;
“İştirak halinde suç işlemiş sanıklardan biri hakkındaki şikayetten vazgeçme, diğerlerini de kapsar.”
Diyerek, şikayetten vazgeçmenin iştirak halinde işlenmiş suçlarda bütün sanıkları kapsayacağını düzenlemiştir.
4. Sanığın Şikayetten. Vazgeçmeyi Kabul Etmemesi
Yukarıda bahsedilen ve şikayetten vazgeçmeye bağlanmış olan sonuçlar bu vazgeçmeyi kabul etmeyen sanığı etkilemez. Zira şikayetten vazgeçmeye bağlanmış olan sonuç kovuşturma aşamasında davanın düşmesi iken, yargılanıp aklanmak isteyen sanık şikayetten vazgeçmeyi kabul etmeyebilir. Şikayetten vazgeçmenin etkilerini doğurabilmesi için sadığın kabulüne bağlı olması Türk Ceza Kanunu’nun 73/6. Maddesinde düzenlenmiştir;
“Kanunda aksi yazılı olmadıkça, vazgeçme onu kabul etmeyen sanığı etkilemez.”
T. Ü. Z. E. L. G. Ü. L. Ş. E. N. H. U. K. U. K. B. Ü. R. O. S. U. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak.