Genel olarak,
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, genel olarak sözleşmenin bir tarafını, sözleşmesinin diğer tarafına ölünceye kadar bakma yükü altına sokan bir sözleşmedir. Makalemizde sözleşmenin taraflarını, konusunu, hüküm ve sonuçlarını inceleyeceğiz.
Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin tarafları kimdir?
Bu sözleşme tam iki taraflı bir sözleşmedir. Sözleşmenin her iki tarafının da sözleşmeden doğan hakları ve borçları vardır. Sözleşmenin tarafları:
- Bakım Borçlusu: Bakım alacaklısına ölünceye kadar bakıp onu ölünceye kadar gözetmetle yükümlü olan kişidir. Bu kişi, gerçek bir kişi, örnek olarak bakım alacaklısının öz evladı olabilir. Ek olarak bu kişi bir tüzel kişi, örnek olarak bir kurum da olabilir.
- Bakım Alacaklısı: Bir malvarlığını veya bazı malvarlığı değerlerini bakım borçlusuna devretmekle yükümlü olan kişidir.
Sözleşmenin konusu nedir?
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi imzalanınca bakım alacaklısı, bakım borçlusunun aile topluluğuna katılır.
Bakım borçlusu, hakkaniyetin gerektirdiği edimleri, bakım alacaklısına sağlamalıdır. Bu noktada; bakım borçlusunun aldığı malların değerine ve bakım alacaklısının daha önce sahip olduğu sosyal durumuna bakmak gerekir.
Borcun kapsamına özellikle şunlar girer:
- Borçlu, bakım alacaklısına uygun gıda ve konut sağlamak zorundadır.
- Bakım alacaklısı hastalandığında gerekli özenle bakmak ve onu tedavi ettirmek zorundadır.
- Bakım borçlusu kurumsa, bakım borcunun kapsamını, kurumun hazırladığı genel düzenlemeler belirler. Bu düzenlemeler, yetkili makamların onayından geçmelidir ve sözleşmenin içeriğindendir.
Sözleşmenin geçerlilik şekli nedir?
Ölünceye kadar bakma sözleşmesini, resmi memur düzenler. Sözleşmenin tarafları, arzularını resmî memura aynı zamanda bildirmelidir. Taraflar, düzenlenen sözleşmeyi memurun ve iki tanığın önünde imzalar.
Resmî memur, sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevlidir. Sonuç olarak, sözleşme sulh hakimi huzurunda veya Noterlikte yapılacaktır.
Bakım borçlusu bir kurumsa, yetkili makamların belirlediği koşullara uyularak yazılı şekilde yapılan sözleşme yeterlidir. Ancak bunun için kurum, devletçe tanınmış bir bakım kurumu olmalıdır.
Bakım alacaklısı devrettiği taşınmazda ipotek kurabilir mi?
Bakım alacaklısı, bakım borçlusuna bir taşınmazını devretmişse, haklarını güvence altına almak için, bu taşınmaz üzerinde satıcı gibi yasal ipotek hakkına sahiptir. Taşınmaza ipotek koyabilir.
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi hangi hallerde iptal edilebilir?
Bu sözleşme de sözleşmelerin tabi olduğu genel kurallara tabidir ve genel hükümlere göre irade sakatlığı nedeniyle iptali mümkündür.
Buna ek olarak bakım alacaklısı, bu sözleşme nedeniyle kanuna göre nafaka yükümlüsü olduğu kişilere karşı yükümlülüğünü yerine getirmekte zorlanabilir. Bu durumda bu nafakadan yoksun kalanlar, sözleşmenin iptalini mahkemeden isteyebilir.
Sözleşmenin iptali yerine karşı edimin tenkisi (indirilmesi) mümkün müdür?
Sözleşmenin iptali talep edilince hâkimin, iptal yerine, bakım alacaklısının nafaka yükümlüsü olduğu kişilere nafaka ödemesine karar vermesi de mümkündür. Bu durumda, bakım borçlusunun ifa edeceği edimlerde mahsup yapılacaktır.
Taraflar sözleşmeyi hangi durumda bildirimde bulunarak feshedebilir?
Gerek bakım alacaklısı gerekse de bakım borçlusu, sözleşmeyi, 6 ay önce bildirimde bulunarak her zaman feshedebilir. Ancak bildirimli fesih hakkının kullanılabilmesi için şu şartların bir arada bulunması gerekir:
- Edimler arası oransızlık: Tarafların edimleri arasında önemli ölçüde oransızlık bulunmalıdır.
- Bağış amacı olduğunu ispat edememe: Fazla alan taraf kendisine bağışta bulunulma amacı güdüldüğünü ispat edememelidir.
Edimler arası oransızlık nasıl belirlenir?
Edimler arası oransızlık, yukarıda belirttiğimiz gibi sözleşmenin bildirimli feshini sağlar. Oransızlık, ilgili sosyal güvenlik kurumu tarafından, bakım borçlusuna verilenin değerine denk düşen anapara değeri ile bağlanacak irat arasındaki fark dikkate alınarak belirlenir.
Sözleşmenin feshine kadar geçen sürede ifa edilen edimler ne olur?
Sözleşmenin sona erdirilmesi anına kadar geçen sürede ifa edilen edimler de anapara ve faiziyle birlikte değerlendirilir. Denkleştirme sonucunda alacaklı çıkan tarafa geri verilir.
Taraflar hangi durumda sözleşmeyi doğrudan feshedebilir?
Taraflardan her biri, şu hallerde sözleşmeyi doğrudan feshedebilir. Bunun için herhangi bir bildirim süresine dikkat etmeye gerek yoktur.
- Borca aykırı davranış: Taraflardan biri sözleşmeden doğan borçlara aykırı davranırsa ve bu nedenle sözleşmenin devamı çekilmez hâle gelirse,
- Önemli sebepler: Önemli sebepler sözleşmenin devamını imkânsız hâle getirirse ya da aşırı ölçüde güçleştirirse,
Sözleşme bu sebeplerle feshedilince, kusurlu taraf, aldığı şeyi geri verir. Buna ek olarak kusursuz tarafa, bu yüzden uğradığı zarara karşılık uygun bir tazminat öder.
Hâkim, bu durumda, sözleşmenin süre verilmeden feshini yerinde bulabilir. Buna ek olarak, taraflardan birinin istemiyle veya kendiliğinden, aile topluluğu içinde yaşamalarına son verip bakım alacaklısına ömür boyu gelir bağlayabilir.
Bakım borçlusu ölürse bakım alacaklısının hakları nelerdir?
Bakım borçlusu ölürse bakım alacaklısı, 1 yıl içinde sözleşmeyi feshetme hakkına sahiptir. Şayet bakım borçlusu iflas etmişse, bakım alacaklısı, iflas masasından isteyebileceği miktara eşit bir paranın kendisine ödenmesini, bakım borçlusunun mirasçılarından ister.
Bakım alacaklısının, alacak hakkını devretmesi müdür?
Ölünceye kadar bakma sözleşmesinde bakım alacaklısı bu alacak hakkını başkasına devredemez.
Bakım borçlusu iflas ederse bakım alacaklısının hakları nelerdir?
Bakım borçlusu iflas ederse, bakım alacaklısı, iflas masasına alacak kaydettirme hakkına sahiptir. Bu para; borçlunun ödemekle yükümlü olduğu dönemsel gelirin elde edilebilmesi için, sosyal güvenlik kurumunca ödenmesi gereken anapara değerine eşit paradır.
Bakım alacaklısı, alacağını karşılamak için, üçüncü kişilerin borçluya karşı yürüttüğü hacze de katılabilecektir.
Bakım alacaklısının mirasçılarının, muris muvazaası nedeniyle tapu iptal ve tescil ve/veya tenkis davası açma hakkı var mıdır?
Ölünceye kadar bakma sözleşmesinde bakım alacaklısı bir malvarlığını devrettiği için bakım alacaklısının mirasçılarının, bakım alacaklısı vefat edince dava açtığı görülmektedir. Ölünceye kadar bakma sözleşmeleri, tenkis davasına ve tapu iptal ve tescil davalarına konu olmaktadır. Her iki dava türünü, konuya dair diğer makalelerimizde ayrıca inceleyeceğiz.
Sonuç,
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi gerek şekil gerekse de içerik bakımından birtakım özel usullere tabidir. Sözleşmenin hazırlanması aşamasında hukuki destek alınması hak kaybına uğranılmaması açısından oldukça önemlidir.
TÜZEL&GÜLŞEN Hukuk Bürosu, ölünceye kadar bakma sözleşmelerinin hazırlanması ve feshi konusunda hukuki hizmet vermekte olup detaylı bilgiye sitemizin Borçlar Hukuku sayfasından erişebilirsiniz.
Avukat Derya TÜZEL
T. Ü. Z. E. L. G. Ü. L. Ş. E. N. H. U. K. U. K. B. Ü. R. O. S. U. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak. T. Ü. Z. E. L. G. Ü. L. Ş. E. N. H. U. K. U. K. B. Ü. R. O. S. U. Örneğin. Örneğin. Sonuç olarak.