VELAYETİN KALDIRILMASI DAVASI

Genel olarak velayetin kaldırılması davası,

Velayetin kaldırılması davası, çocuğun ve çocuğa ait menfaatlerin korunmasına ilişkin alınan önlemlerin yetersiz veya sonuçsuz kaldığı iddiasıyla, velayet sahibi olan anaya veya babaya yahut her ikisine birden açılan davadır.

Velayet hakkı

Velayet hakkı, ergin olmayan çocuklar ile ergin olup mahkeme kararı ile kısıtlanan çocuklar üzerindeki haktır. Bu hak, başta eğitim ve bakım gibi konular olmak üzere velayet altında bulunan kişiler hakkında karar alma yetkisi vermektedir. Bu yetkiler, velayet hakkına sahip anne veya babaya yahut her ikisine birden ait olmaktadır. Velayet bir hak olduğu gibi aynı zamanda bir yükümlülüktür. Velayetten doğan yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde velayetin kaldırılması söz konusu olabilecektir.

Velayetin kaldırılması davası

Velayet, bir hak olduğu gibi aynı zamanda bir külfettir. Velayetten kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmeyen veya getiremeyen kişi velayeti ve dolayısıyla velayetten kaynaklanan haklarını kaybedebilecektir. Velayetin kaldırılması ancak mahkeme kararı ile mümkündür. Bu sebeple, velayetin kaldırılmasını gerektiren sebeplerin varlığını iddia eden taraf, velayetin kaldırılması davası açmalıdır.

Açılacak olan davada velayetin kaldırılması sebeplerinin varlığının ispatlanması veya hakim tarafından re’sen araştırılarak anlaşılması halinde, hakim, velayetin kaldırılmasına karar verecektir.

Velayetin kaldırılmasının sebepleri

Velayetin kaldırılmasına karar verilmesi gereken haller şöyledir:

• • Ana ve babanın deneyimsizliği, hastalığı, başka bir yerde bulunması veya benzeri sebeplerden biriyle velayet görevini gereği gibi yerine getirememesi.
  • Ana ve babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya ona karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklaması.

Velayetin kaldırılmasını gerektiren bu sebeplerin varlığının ispatlanması halinde hakimin karara ilişkin takdir yetkisi yoktur. Bu durumda hakimin, velayetin kaldırılmasına karar vermesi gerekmektedir.

Velayet hakkı sahibi ana veya babanın yeniden evlenmesi

Bu durum kural olarak velayetin kaldırılmasını gerektirmez. Ancak çocuğun menfaati gerektirdiğinde velayet sahibi değiştirilebilir. Hatta durum ve koşullara göre velayet kaldırılarak çocuğa vasi de atanabilir.

Velayetin kaldırılması davasının konusu

Bu davanın konusu, öncelikle mevcut ortak çocuk veya çocuklar üzerindeki velayet hakkıdır.

Velayetin kaldırılması kararı doğacak çocukları da etkiler mi?

Şayet mahkemece, velayetin kaldırılması kararı verilmişse bu karar, kararda aksi belirtilmediği sürece doğacak çocukları da kapsayacaktır. Bunun sonucu olarak, hakkında velayetin kaldırılmasına karar verilen ana veya baba veya her ikisi birden, daha sonra doğacak çocuk üzerinde de velayet hakkına sahip olamayacaktır.

Velayetin kaldırılması davası hangi mahkemede açılır?

Aile Mahkemeleri’nin görevlerinin düzenlendiği kanun gereğince, velayetin kaldırılması davasında görevli mahkeme Aile Mahkemesi’dir.

Velayetin kaldırılması davası nerede (yetkili mahkeme) açılır?

Bu dava genel yetki kuralına tabidir. Yetkili mahkeme, davalının, dava açıldığı andaki yerleşim yerinde bulunan aile mahkemesidir.

Velayetin kaldırılması davasının tabi olduğu yargılama usulü

Hukuk Muhakemeleri Kanunu, velayete ilişkin davaların basit yargılama usulüne tabi olduğunu düzenlemiştir. Velayete ilişkin davalardan biri olan velayetin kaldırılması davası da basit yargılama usulüne tabidir.

Basit yargılama usulünde tarafların birer dilekçe sunma hakkı bulunmaktadır. Dava ve cevap dilekçelerinin mahkemeye sunulmasından sonra kural olarak, iddia ve savunmanın genişletilmesi yasağı başlamaktadır. Bu nedenle gerek dava dilekçesinin gerek cevap dilekçesinin titizlikle ve eksiksiz hazırlanması gerekmektedir. Ancak velayete ilişkin davalar kamu düzeniyle doğrudan ilişkili olduğundan mahkeme de re’sen de delil toplayıp araştırma yapabilecektir.

Velayetin kaldırılması davasında davalı ve davacı kimdir?

Uygulamada yaygın haliyle velayetin kaldırılması davasında davacı ve davalı taraflar, ortak çocuğun ana ve babasıdır.

Her ne kadar uygulamada yaygın haliyle velayetin kaldırılması davasının davalı ve davacı tarafları anane baba olsa da bazı durumlarda üçüncü bir kişi tarafından ana ve babanın her ikisine veya velayet hakkına sahip ana veya babaya dava açılabilmektedir.

Velayetin kaldırılması davası sonucunda velayetin ana ve babanın her ikisinden birden kaldırılması

Velayetin kaldırılması sebeplerinden birinin veya birkaçının anne ve babandan her ikisinde de bulunduğu durumlar olabilmektedir. Böyle bir durumun varlığı halinde hakim, anne ve baba hakkında velayetin kaldırılması kararı verecektir. Mahkeme, bu durumda çocuğa bir vasi atar.

Velayetin kaldırılması halinde ana ve babanın yükümlülükleri

Velayet hakkının kaldırılması, ana ve babanın çocuğa karşı sorumluluklarını sonlandırmamaktadır. Velayet kaldırılsa bile ana ve babanın çocuklarının bakım ve eğitim giderlerini karşılama yükümlülükleri devam eder.

Ana ve baba ile çocuğun ödeme gücü yoksa bu giderleri Devlet karşılar.

Sonuç

Velayetin kaldırılması davası, aile mahkemelerinde basit yargılamayla görülen bir davadır. Yukarıda belirttiğimiz gibi dava ve cevap dilekçelerinin mahkemeye sunulmasıyla birlikte iddianın ve savunmanın genişletilmesi yasağı başlayacaktır. Bu nedenle dava açarken veya davaya cevap verirken mahkemeye, usul kuralları gözetilerek hazırlanmış eksiksiz bir dilekçe sunulması ve sürecin titizlikle takibi, hak kaybı yaşanmaması için oldukça önemlidir. Bu nedenle, açılacak davaların, kanuni tüm unsurlar gözetilerek açılması gerekir. TÜZEL&GÜLŞEN Hukuk Bürosu, velayetin kaldırılması davası alanında faaliyet göstermekte olup, detaylı bilgiye, çalışma alanlarımız-aile hukuku sayfasından erişebilirsiniz. Örneğin. T. Ü. Z. E. L. G. Ü. L. Ş. E. N. H. U. K. U. K. B. Ü. R. O. S.

Avukat OĞUZHAN GÜLŞEN